Circa 1361 werd door graaf Jan van Blois opdracht gegeven te Gouda een kasteel te bouwen. Dit kasteel lag aan de Hollandse IJssel bij de monding van de Gouwe. Deze ligging van het kasteel was strategisch gekozen door de belangrijk geworden “binnenlandse” doorvaart tussen Rotterdam en Amsterdam. De Gouwe was bevaarbaar gemaakt en de verbinding tussen de Hollandse IJssel en Gouwe liep destijds door de stad Gouda. De vele schepen die gebruik maakten van de doorvaart, leverden niet alleen tolgelden op maar brachten de stad ook in bredere zin werk en welvaart. Door de “trage” doorvaart werden veel uitgaven gedaan, zoals voor scheepsreparaties en voor hun verblijf in Gouda.
In 1577 werd het kasteel onbewoonbaar gemaakt en in de periode erna afgebroken. Dit “onbewoonbaar maken” was een besluit van het stadsbestuur. Welbewust werd de eigenaar ( “de staten van Holland” ) niet in de besluitvorming betrokken. Heden ten dage veronderstelt men dat dit was om Gouda “te verlossen” van het kasteel en daarmee ook van de grote invloed van de eigenaar op Gouda. Als officiële reden werden echter de oorlogsomstandigheden aangevoerd. De Spanjaarden zouden zich bij een verovering van de stad in het “onneembare kasteel” kunnen gaan verschansen en hiervan een uitvalsbasis kunnen maken.
Over het kasteel en zijn geschiedenis zijn diverse publicaties:
- Het Kasteel van Gouda, het jaarboek 1992/1993 van de Archeologische vereniging Golda;
- het boek Gouda in de reeks “De Nederlandse monumenten van geschiedenis en kunst”;
- Het kasteel van Gouda, K.M. Buiskool;
- Duizend jaar Gouda, Denslagen;
- Goudse canon.